Το Χάλκινο άγαλμα πεπλοφόρου, γνωστή ως η Κυρά της Καλύμνου, που βρίσκεται στο Μουσείο Καλύμνου, και ο έφιππος Θωρακοφόρος ηγεμόνας, που ανασύρθηκε τμηματικά από Καλύμνιους Ψαράδες και βρίσκεται στην Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων(ΕΕΑ) είναι τα ενάλια ευρήματα που ξεχωρίζουν.
Τη δήλωση αυτή, την έκανε η πλέον ειδική στα θαλάσσια ευρήματα, η έφορος της ΕΕΑ δρ Αγγελική Σίμωσι που έχει μία πετυχημένη 35χρονη θητεία στις Ενάλιες Αρχαιότητες .
Να σημειώσουμε ότι η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων(ΕΕΑ), στεγάζεται στην ωραιότερη γειτονιά της Αθήνας, επί της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, κάτω από την Ακρόπολη. Ξεκίνησε το 1976 και είναι η μοναδική του υπουργείου Πολιτισμού.
Σε σχετικό ρεπορτάζ με τίτλο «Εμπρός, να εξερευνήσουμε τις θάλασσές μας» της Βασιλικής Τζεβελέκου που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Εφημερίδα Συντακτών» το περασμένο Σάββατο, η έφορος της ΕΕΑ δρ Αγγελική Σίμωσι απαντώντας στην ερώτηση: Εσείς ποια ενάλια ευρήματα θα ξεχωρίζατε; Άπαντά: Μου μιλάει η Κυρά της Καλύμνου, ο μικρός και ο μεγάλος Θωρακοφόρος, τα αγάλματα στο Μουσείο Τήλου.
Ενώ σε άλλο ερώτημα στο αν συμφωνεί ότι ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι το σημαντικότερο εύρημα που μας έχει δώσει μέχρι τώρα ο βυθός της θάλασσας;Η Αγγελική Σίμωσι απαντά:Εγώ είμαι μια απλή αρχαιολόγος. Δεν μπορώ να κατανοήσω πλήρως τον Μηχανισμό. Αυτό μπορεί να το κάνει ο κ. Ξενοφώντας Μουσάς, καθηγητής Φυσικής Διαστήματος. Εγώ μπορώ να κατανοήσω το χάλκινο άγαλμα του Έφιππου Θωρακοφόρου από την Κάλυμνο. Αν αυτό το μοναδικό εύρημα συμπληρωθεί και με το κεφάλι και τα πόδια θα είμαστε μπροστά σε ένα τρομερό ντοκουμέντο για την εποχή. Ο Μηχανισμός θέλει αστροφυσική όχι αρχαιολογία, γιατί πάει πολύ μακριά και πολύ ψηλά.
Μοντάζ στο σώμα του Έφιππου Θωρακοφόρου |
Επίσης ενδιαφέρον παρουσιάζει η αναφορά της Αγγελικής Σίμωσι ότι η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων (ΕΕΑ) θα γιορτάσει τα 40ά γενέθλια διοργανώνοντας στο Μουσείο της Ακρόπολης την Παρασκευή στις 14 Οκτωβρίου 2016, ημερίδα για τα δύο τελευταία χρόνια της ΕΕΑ και στην είσοδο του μουσείου θα τοποθετηθεί ο κορμός του αγάλματος του Έφιππου Θωρακοφόρου της Μέσης Ελληνιστικής Εποχής.
ΑΠΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ ΤΗΣ “ΝΗΣΙΩΤΙΚΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ”
Αναφορικά με τον Έφιππο Θωρακοφόρο κρίνεται σκόπιμο να παραθέσουμε αποσπάσματα από παλαιότερα δημοσιεύματος στην έντυπη έκδοση της εφημερίδας μας “ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ” που αναφέρονται στο εν λόγω εύρημα και με τίτλο: “Συμπληρώνεται το παζλ με τον έφιππο ηγεμόνα που ανέσυραν Καλύμνιοι ψαράδες.Τα πόδια ταιριάζουν με τον χάλκινο ακέφαλο κορμό και εναπομένει να δοκιμαστεί η κεφαλή του ηγεμόνα”.
Στα δημοσίευμα μας στο φύλλο της 16ης Ιανουαρίου 2016, μεταξύ άλλων αναφέραμε:
Φαίνεται ότι συμπληρώνεται το παζλ με τον έφιππο ηγεμόνα, το χάλκινο άγαλμα που τμηματικά ανασύρθηκε από Καλύμνιους ψαράδες στη θαλάσσια περιοχή Καλύμνου –Κω και ανήκει στους υστεροελληνιστικούς– Ρωμαϊκούς χρόνους.
Να θυμίσουμε ότι στο φύλλο της «ΝΗΣΙΩΤΙΚΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ» στις 12 Σεπτεμβρίου 2015, αναφέραμε την είδηση ότι με έγγραφο της ,η Εφορία Εναλίων Αρχαιοτήτων ζητούσε από το Μουσείο Καλύμνου, να της σταλούν τα δύο κάτω άκρα χάλκινου αγάλματος που εκτίθενται στο Μουσείου του νησιού μας, προκειμένου να δοκιμαστούν αν ταυτίζονται με τον χάλκινο ακέφαλο κορμό, που βρέθηκε σε θαλάσσια περιοχή της Καλύμνου. Και συμπληρώναμε, ότι ήδη ήλθε στην Κάλυμνο συντηρητής από την Εφορία Εναλίων Αρχαιοτήτων ,ο οποίος αφαίρεσε τα δύο άκρα από τις προθήκες όπου εκτίθενται και έκανε την σχετική προετοιμασία προκειμένου στη συνέχεια τοποθετηθούν σε κατάλληλα κιβώτια για να μεταφερθούν στην Αθήνα.
Μάλιστα η είδηση αυτή είχε κινήσει το ενδιαφέρον του Δήμου Καλυμνίων, που με επιστολή του, ζήτησε ενημέρωση για την πορεία συντήρησης του χάλκινου ακέφαλου κορμού, ενώ γίνεται και αναφορά για τη συντομότερη επιστροφή στο Μουσείο Καλύμνου .
Προφανώς με την ενέργεια του αυτή ο Δήμος Καλυμνίων θέλει να προλάβει και να ακυρώσει σκέψεις που τυχόν γίνονται, το εύρημα αυτό μετά την ολοκλήρωση της συντήρησης του να μην επιστραφεί στην Κάλυμνο. αλλά να εκτεθεί σε άλλο Μουσείο.
Ενδιαφέρον όμως έχει να παραθέσουμε χρονολογικά τη σταδιακή ανεύρεση των τμημάτων του χάλκινου αυτού αγάλματος, όπως αυτά παραδόθηκαν από τους ψαράδες που τα βρήκαν.
Συγκεκριμένα πριν 19 χρόνια η «ψαριά» στα δίχτυα της μηχανότρατας του Μιχάλη Κουφάκη περιλάμβανε ένα μπρούτζινο κεφάλι . «Η κεφαλή του ηγεμόνα» όπως ονομάστηκε από την πρώτη στιγμή, που δείχνει έναν ρωμαλέο άνδρα με ένα καπέλο που ονομάζεται καψία. Επίσης ένα πόδι έφιππου
Μετά από μερικές ημέρες παραδίδεται και ένα δεύτερο πόδι από τον Μ.Γάτη που βρέθηκε στην ίδια θαλάσσια περιοχή, όπου ψάρευε.
Η «κεφαλή του ηγεμόνα» και τα δύο πόδια του έφιππου άνδρα με τα περίτεχνα σανδάλια και τους πτερνιστήρες συντηρήθηκαν από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων και επεστράφησαν στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καλύμνου όπου και εκτέθηκαν.
Πριν 10 χρόνια στις 2 Μαΐου 2006 στα δίχτυα της μηχανότρατας του Μιχάλη Κουφάκη επίσης ανασύρθηκε κορμός έφιππου ανδρός ακέφαλο και χωρίς άκρα με θώρακα ,κοντό χιτώνα, χλαμύδα και ζώνη με εγχειρίδιο, στο φυσικό μέγεθος ,ύψους 1 μέτρου. (Δεν έχει σχέση με τον έφιππο ηγεμόνα)
Στις 18 Μαρτίου 2009 η Μηχανότρατα «ΚΑΠΕΤΑΝ ΘΕΜΕΛΗΣ» Ν.Κ. 79, του Μιχάλη Κουφάκη στην θαλάσσια περιοχή νησίδας ΝΕΡΑ όπου βρισκόταν για αλιεία, ανέσυρε από τον βυθό τμήμα χάλκινου αγάλματος το οποίο και άμεσα παραδόθηκε στο Λιμεναρχείο Καλύμνου.
Επρόκειτο για χάλκινο κορμό ακέφαλο, με άνω άκρα θωρακοφόρου ανδρός ύψους 1,6 μ. περίπου (φωτογραφία την ημέρα Παράδοσης στο Λιμεναρχείο Καλύμνου).
Το εύρημα αυτό παραλήφθηκε από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων και όπως έχει δηλώσει η Προϊσταμένη της Εφορίας Εναλίων Αρχαιοτήτων Αγγελική Σίμωση «Ο θώρακας χρειάστηκε να μείνει πολύ καιρό μέσα στη δεξαμενή αφαλάτωσης και ταιριάζει γάντι με τα δύο πόδια».
Αναφορικά για το κεφάλι του ηγεμόνα η Αγγελική Σίμωση εξηγεί :
«Για το κεφάλι δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι, καθώς δεν βρίσκεται στην Ελλάδα. Το έχουμε δανείσει για σημαντικές εκθέσεις που γίνονται στο εξωτερικό αυτήν την περίοδο. Πήγε πρώτα στη Φλωρεντία. Μετά στην Αμερική και τώρα ετοιμάζεται να παρουσιαστεί στη μεγάλη έκθεση αρχαίας ελληνικής τέχνης που θα γίνει στην Ιαπωνία.
“Από την πείρα μας, πάντως, πιστεύουμε ότι αποτελεί τμήμα του μεγάλου αυτού αγάλματος που είναι πολύ όμορφο” υπογραμμίζει η Αγγελική Σίμωση.
Με απόσταση ετών, πάντως, συμπληρώθηκε σταδιακά ένα παζλ, το οποίο δείχνει έναν ρωμαλέο άνδρα με ένα καπέλο που ονομάζεται καψία. Με το ένα χέρι του κρατά τα γκέμια και με το άλλο απευθύνει χαιρετισμό.
Από το σύμπλεγμα απουσιάζει το άλογο.
Προς χάριν του δημοσιογραφικού φακού, όπως αναφέρεται σε σχετικό ρεπορτάζ της εφημερίδας “ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ” , οι συντηρητές έκαναν μια μικρή παρουσίαση. Ξεβίδωσαν προσεκτικά τις βιτρίνες και έφεραν ένα ξύλινο κιβώτιο γεμάτο αφρολέξ μέσα στο οποίο βρίσκονταν τα πόδια, που έχουν παραληφθεί από το Αρχαιολογικό Μουσείο Καλύμνου.
Μετά ο Αγγελος Τσομπανίδης κρατά τα πόδια στη σωστή θέση για να είναι δυνατή η απόκτηση μιας αίσθηση της ακέραιας σύνθεσης.
Η ίδια διαδικασία θα γίνει και για το κεφάλι, όταν με το καλό γυρίσει από το εξωτερικό.
Η φωτογραφία είναι από την επίδειξη στο ρεπορτάζ της Μαργαρίτας Πουρνάρα στην «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»
Και το δημοσίευμα μας εκείνο κατέληγε ως εξής:
Βέβαια το ζητούμενο για την Κάλυμνο, μετά από αυτή την θετική εξέλιξη ,είναι το εντυπωσιακό εύρημα σε πλήρη σύνθεση, να επιστραφεί και να παραμείνει στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καλύμνου και να μην έχει την περιπέτεια της «Κόρης της Καλύμνου.
Θα πρέπει η Δημοτική Αρχή Καλύμνου να παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς το θέμα για να μην βρεθούμε προ εκπλήξεων με το μοναδικό αυτό άγαλμα που ανασύρθηκε από το βυθό από Καλύμνιους ψαράδες, να κοσμεί την αίθουσα κάποιου άλλου Μουσείου.
