Γράφει ο Γιάννης Αντ. Χειλάς Πρόεδρος του Σωματείου « Οι Φίλοι του Ναυτικού Μουσείου»
Άγιε Νικόλα Ποθιανέ,
πού ’σαι μπρος στο μουράγιο
καΐκι, τάμα σου φέρανε από το καρινάγιο
Στης εκκλησιάς σου την αυλή,
να τό ’χεις, να ταξιδεύεις
κι όλους τους θαλασσινούς,
στα πέλαγα να προστατεύεις.
Δεν πέρασε πολύς χρόνος από τότε που η Κάλυμνος, ξαφνιασμένη, βίωσε την καθέλκυση, το ρίξιμο στη θάλασσα του νεόκτιστου παραδοσιακού σφουγγαράδικου καϊκιού, του αγέρωχου αχταρμά«ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΡΙΠΟΛΙΤΗΣ, ΝΗΟΛ. ΚΑΛΥΜΝΟΥ ΑΡ. 16», που ο Μιχάλης Ν. Σαρούκος με τους γιους του Νικόλα και Νεκτάριο σκάρωσαν με πρότυπο τα χνάρια του παλιού αχταρμά, ο οποίος πρωτοσκαρώθηκε στο Λαφάσι, το καρινάγιο του νησιού μας από τον γενάρχη πρωτομάστορα τον παππού τους Γεώργιο Ν. Σαρούκο – Τριπολίτη και την φαμίλια των Τριπολίτηδων, στη μνήμη των οποίων αφιέρωσαν και το πλεούμενο.
Πανέμορφο σκαρί, αρματωμένο και εξοπλισμένο με μεράκι, με κάθε λεπτομέρεια και προπάντων σεβασμό στη ναυπηγική και ναυτική παράδοση, στολίδι στο λιμάνι του νησιού μας, ξύπνησε θύμησες της παλιάς λεβέντικης και μερακλίδικης σφουγγαράδικης γενιάς.
Στον αγιασμό που έγινε με κάθε λαμπρότητα, όπως τον παλιό καλό καιρό, η Κάλυμνος αναζήτησε τις ρίζες της!
Αναλογίστηκε, μέσα σε συγκινησιακή φόρτιση, τι είχε, τι άφησε να χαθεί και προπάντων τι ενέργειες κάνει σήμερα για να διασώσει, να προβάλει και να αξιοποιήσει αυτό το πολύτιμο κεφάλαιο του πολιτισμού της, τη σφουγγαροσύνη, που χαρακτηρίζει και την ταυτότητά της.
Και να, σήμερα πάλι, η οικογένεια Μ. Σαρούκου – Τριπολίτη, δίνει το παρόν με το χτίσιμο – σκάρωμα ενός μικρού καϊκιού, μικρογραφία του μεγάλου αχταρμά που σκάρωσαν.
Αυτή τη φορά το αφιέρωσαν στον προστάτη Άγιο των θαλασσινών και των σφουγγαράδων τον Αη – Νικόλα.
Έγραψαν και στην πλώρη του τα γράμματα – το όνομα του αγίου «ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΛΥΜΝΟΥ 7 ».
Συγκινημένος βαθιά ο κατασκευαστής του πρώτου αχταρμά Νικόλας Μ. Τριπολίτης την ώρα που η εικόνα του Αγ, Νικολάου έμπαινε στο καΐκι «Γεώργιος Τριπολίτης» για τον αγιασμό, γύρισε προς την εκκλησιά και με θερμή πίστη έταξε στον Άγιο : – « Άη Νικόλα, θα σου φτιάξω και Σένα ένα ίδιο καΐκι για να στολίζει την αυλή σου. Να προστατεύεις, εμάς και τους θαλασσινούς μας! »
«Και … εν τω άμα και το θάμα!»
Μέσα σε λίγο χρόνο, παρά το ότι είχαν και τις δουλειές τους στο καρινάγιο, ο Νικόλας Σαρούκος με τους συνεργάτες του, σκάρωσαν και ετοίμασαν σε μικρογραφία ένα σφουγγαράδικο αχταρμά, αληθινό κομψοτέχνημα. Η τέχνη πιστά παραδοσιακή στην κάθε λεπτομέρειά της, Τα υλικά σύγχρονα, για να αντέχουν στο χρόνο αφού το σκάφος θα βρίσκεται εκτεθειμένο στην αυλή του Αγίου Νικολάου.
Οι αρματωσιές του, από τα επιδέξια χέρια του Μιχάλη Βαλσάμη, ναυτικού με γνώση στ’αρματώματα, τέχνη που τη διδάχτηκε από παλιούς θαλασσινούς, είναι σωστά καλλιτεχνήματα και δίνουν την αίσθηση ζωγραφικού πίνακα.,
Έχει κατάρτι μπρούτζινο, αντένες ασημένιες, στην πλώρη του άγκυρες, καδένες χρυσαφένιες, κι οι κάβοι του, πλεξούδες κόρης λυγερής που λούζονταν στου φεγγαριού τη λάμψη!
Το μικρό αυτό ανάθημα στον Άγιο Νικόλαο, αξιώθηκε εφέτος να φέρει στο κατάστρωμά του, στηριγμένη στ’ άλμπουρο την ιερή εικόνα του προστάτη των θαλασσινών, κατά την περιφορά και λιτάνευσή της στην παραλιακή περιοχή του νησιού, όπου σύσσωμος ο λαός (ιερός κλήρος, πολιτική και στρατιωτική ηγεσία με αγήματα στρατού και ναυτικού) τίμησε με αρχιερατική λαμπρότητα τον ΄Αγιο, με τη συμμετοχή και εκκλησιασμό του.
Και πάλι ξύπνησαν μνήμες αλλοτινής εποχής, όπου «αρχή και τέλος δεν μπορείς να βρεις. Και τι να πρωτοθυμηθείς!»
Κι ήταν οι καπεταναίοι όλο αρχοντιά με τις καπετάνισσές τους, σαν φρεγάδες στολισμένες. Οι σφουγγαράδες καλοντυμένοι, μοσχομύριζαν από τα αράπικα αρώματα της Μπαρμπαριάς, τις μπαριζέτες.
Όλοι λεβέντες, με τον αγέρα του άντρα στην περπατησιά…με τις μηχανηζηισσές τους αγκαζέ, στα φέλπενα ντυμένες και στρόπφους στο λαιμό τα μαλαματικά.
Κι όλοι οι θαλασσινοί, με το ναυτικό κασκέτο και την καλοχτενισμένη μπόρκα στα μαλλιά, ψημένοι στην αλμύρα και με το άρωμα του σφουγγαριού στην πέτσα, πιστοί προσκυνητές στη χάρη του, ν’ ανάψουν το κερί της πίστης της ελπίδας και… το τάμα στον άγιο.
« ΄Αγιε Νικόλα τάζω σου, πέντε σακιά λιβάνι, γαλήνευέ τους τους καιρούς να πιάνουμε λιμάνι.
‘Αγιε Νικόλα νάβω σου κερί, πίσω εις την πρυμάτσα να γαληνεύεις τους καιρούς να γίνεται μπονάτσα.
Απ’ τη βουτιά τους, τη «βουτιά στον Άγιο» χτίστηκε ο περίλαμπρος ναός του προστάτηΑγιοθαλασσίτη.
Αυτή ήταν η Κάλυμνος του καλού καιρού, της Ορθοδοξίας.
Πίστη στο θεό και στους Αγίους και παράδοση όλο νησιωτική Ελλάδα! Αυτά καλούμαστε να σεβαστούμε.
Κι όλα «ξύπνησαν» με τη πρωτοβουλία της οικογένειας Μ. Σαρούκου – Τριπολίτη να αναβιώσουν με την πατρογονική ναυπηγική τους τέχνη και την ευγενική προσφορά τους την παλιά σφουγγαράδικη εποχή.
Άξιοι και αξιέπαινοι συνδημότες μας, που από παιδιά εργάζονται σκληρά στο «Λαφάσι», έστησαν ένα σύγχρονο ναυπηγείο, που δίνει εργασία και συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη του νησιού μας.
Χρόνια με το φίλο μου το Νικόλα Σαρούκο, που σκάρωσε τα καΐκια, (μεγάλωσαν και συνεργάστηκαν αδελφικά, από παιδιά μαζί οι φαμίλιες μας – Γλάροι και Τριπολιταίοι – στον ίδιο εργασιακό χώρο του καρνάγιου) σε καθημερινές συζητήσεις οραματιζόμασταν, κάναμε σχέδια, ακριβώς γι αυτά που έφτιαξαν και παρουσίασαν.
– « Δάσκαλε μου έλεγε και το εννοούσε – τό ‘βλεπα στα μάτια του – εμείς θα το φτιάξουμε το σφουγγαράδικο καΐκι, όπως τα παλιά!»
Εγώ από την πλευρά μου, με τη συνεργασία του αείμνηστου Νικόλα Παπάζογλου, δικηγόρου, αλλά και άλλων συνδημοτών μας, που έγνοια είχαμε, τι θα γίνει με το πολιτισμικό θησαυρό της ναυτοσύνης μας, προσπαθούσαμε να πείσουμε αυτή την πρωτοβουλία να την αναλάβουν το Επαρχείο ή Δήμος, μέσα από ευρωπαϊκά προγράμματα.. Είχαν ηθική υποχρέωση στη μνήμη των θαλασσινών μας, στην ιστορία αυτού του τόπου να ενεργοποιηθούν, ώστε να διασωθεί η παράδοση.
Τα μηνύματα όμως και τα βήματα προόδου, τα δίνουν οι ίδιοι οι συνδημότες μας.
Το Ναυτικό Μουσείο αναδιοργανώθηκε αποκλειστικά από τις συνδρομές και τη συμβολή των μελών του Σωματείου « Οι φίλοι του Ναυτικού Μουσείου» και λειτουργεί, υλοποιώντας σε ικανοποιητικό βαθμό τους στόχους του, υπό τη διοικητική και οικονομική διαχείριση του Δήμου. Βέβαια η κτηριακή παρουσία, όπου στεγάζεται, δεν τιμά κανένα και επιβάλλεται η κινητοποίηση για τη δρομολόγηση επίλυσής του χρόνιου προβλήματος και το κληροδότημα Μεγάλου Ευεργέτη Ν. Βουβάλη στο Δήμο, να γίνει το κόσμημα του πολιτισμού μας στην παραλιακή πιάτσα.
Εκείνο όμως που μπορεί άμεσα ο Δήμος να υλοποιήσει (το Ναυτικό Μουσείο του επιφέρει έσοδα, από την επισκεψιμότητα) είναι, παραδειγματισμένος από την πρωτοβουλία της οικογενείας Σαρούκου – Τριπολίτη, να δρομολογήσει την κατασκευή παραδοσιακών μοντέλων – σκαφών, όσο υπάρχουν ακόμα παραδοσιακοί κατασκευαστές και παλιοί έμπειροι θαλασσινοί που προτίθενται να βοηθήσουν.
Τα κατασκευαστικά αυτά δείγματα της ναυπηγικής παράδοσης, θα εμπλουτίσουν τη συλλογή των εκθεμάτων του Ναυτικού Μουσείου, για να εκτίθενται στο αύλειο χώρο του, ώστε να προβάλλουν τη ναυτική παράδοση του νησιού μας. Τελειώνοντας, ως υπεύθυνος του Ναυτικού Μουσείου και εκπροσωπώντας το σύνολο των μελών του «Σωματείου οι Φίλοι του Ν.Μ.» επιθυμώ να συγχαρώ και να ευχαριστήσω την οικογένεια Μιχ. Σαρούκου – Τριπολίτη για την ανεκτίμητη προσφορά τους στον πολιτισμό του νησιού μας και προσωπικά στον αγαπημένο μου Νικόλα για την ονομαστική του γιορτή «Χρόνια πολλά και δημιουργικά.
Πάντα άξιος! »
