Από την περιβαλλοντική ομάδα του 1ου ΝΙΚΗΦΟΡΕΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΑΛΥΜΝΟΥ και τον καθηγητή Βασίλη Καλογεράκη και τους μαθητές Αντωνία Αξιώτη και Γιώργο Κυπραίο είχαμε μία ενδιαφέρουσα ενημέρωση για το Μετεωρολογικό Σταθμό του ΕΘΝΙΚΟΥ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ που φιλοξενείται στο 1ο Γυμνάσιο Καλύμνου από τον Μάιο του 2009 και για τα στοιχεία σχετικά με το χειμώνα που πέρασε σε σχέση με τους τελευταίους 8 χειμώνες.
Ο χειμώνας μας άφησε πια και ήταν όπως λένε βαρύς. Ο Απρίλης με ζεστή πνοή και με πρωτοφανέρωτα χρώματα έχει επισημοποιήσει τον ερχομό της άνοιξης. Είναι ευκαιρία λοιπόν, να δούμε και με αριθμούς το χειμώνα που πέρασε σε σχέση με τους τελευταίους 8 χειμώνες, με βάση τα στοιχεία του μετεωρολογικού σταθμού του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ). Ο σταθμός φιλοξενείται στο 1ο Γυμνάσιο Καλύμνου από τον Μάιο του 2009 και τυχόν προβλήματά του αντιμετωπίζονται από την περιβαλλοντική ομάδα του σχολείου σε συνεργασία με το ΕΑΑ. Η ανάγκη για μετεωρολογικά δεδομένα που ήταν χρήσιμα σε προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, υπήρξε η αφορμή της εγκατάστασης του σταθμού.
Η σχετική ενημέρωση περιλαμβάνει τρία τμήματα :
Α) Ερωτήσεις και απαντήσεις για τη λειτουργία του Σταθμού
Β) Ορισμένα χαρακτηριστικά μεγέθη των τελευταίων 8 χειμώνων 2009-2017 και
Γ) Μάρτης 2017: ο μήνας της βροχής.
Α) Ερωτήσεις και απαντήσεις για τη λειτουργία του Σταθμού
Τα ερωτήματα έθεσε στους αξιότιμους ερευνητές του ΕΑΑ: Κατερίνα Παπαγιαννάκη, Κώστα Λαγουβάρδο και Βάσω Κοτρώνη, η μαθήτρια της Β΄ τάξης Αντωνία Αξιώτη.
- Πού αποστέλλονται οι πληροφορίες που συλλέγουμε από το μετεωρολογικό σταθμό;
Ο αυτόματος μετεωρολογικός σταθμός μετράει όλες τις βασικές μετεωρολογικές παραμέτρους, δηλαδή πίεση, θερμοκρασία, υγρασία, βροχόπτωση, διεύθυνση και ένταση του ανέμου.
Όλες οι καταγραφές (ανά 10 λεπτά) συλλέγονται σε πραγματικό χρόνο από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ) και αφού περάσουν από ποιοτικό έλεγχο, αρχειοθετούνται για μελλοντική χρήση.
Στο μετεωρολογικό σταθμό της Καλύμνου, ειδικότερα, οι καταγραφές αποθηκεύονται σε έναν υπολογιστή και από αυτόν στέλνονται διαδικτυακά στο υπολογιστικό κέντρο του ΕΑΑ. Τα δεδομένα διατηρούνται:
1) στην ιστοσελίδα που είναι αφιερωμένη στον σταθμό της Καλύμνου, όπου μπορεί κανείς να δει τις 10-λεπτες καταγραφές των τελευταίων 2 ημερών, και τις πρόσφατες μέσες ημερήσιες και μηνιαίες τιμές.
http://penteli.meteo.gr/stations/kalymnos/
2) στο μηνιαίο ευρετήριο του meteo.gr, όπου μπορεί κανείς να δει τις μέσες ημερίσιες τιμές ανά μήνα, για όλο το διάστημα λειτουργίας του σταθμού. Ο σταθμός της Καλύμνου λειτουργεί από τον Ιούνιο του 2009.
3) στα μηνιαία μετεωρολογικά δελτία του meteo.gr, όπου καταγράφονται τα μηνιαία δεδομένα όλων των (~340) αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών του ΕΑΑ.
http://meteo.gr/meteoplus/Monthly_Bulletins.cfm
- Πώς αξιοποιούνται οι πληροφορίες αυτές – γιατί μας είναι χρήσιμες;
Τα μετεωρολογικά δεδομένα χρησιμοποιούνται σε πλήθος επιστημονικών μελετών των καιρικών και κλιματολογικών συνθηκών στις περιοχές που καλύπτουν. Για παράδειγμα:
- Στην εκτίμηση της ποσότητας βροχής που απαιτείται για να πλημμυρίσει μια περιοχή, με σκοπό να βελτιωθεί η διαχείριση του πλημμυρικού κινδύνου.
- Στη μελέτη της έντασης και διεύθυνσης των ανέμων στη θαλάσσια περιοχή του ΝΑ Αιγαίου.
- Στην επαλήθευση των προγνώσεων καιρού (πχ. αν η πραγματική θερμοκρασία που μετρήθηκε ήταν κοντά στη θερμοκρασία που προβλέφθηκε.
Επίσης, συχνά, πολίτες που υπέστησαν ζημιές από καιρικά φαινόμενα και διεκδικούν χρηματική αποζημίωση, ζητούν μετεωρολογικά δεδομένα για να βεβαιώσουν τις καιρικές συνθήκες από τις οποίες επλήγησαν.
3.Γιατί ο μετεωρολογικός σταθμός που φιλοξενεί το σχολείο μας είναι σημαντικός;
Για τις ανάγκες των επιστημονικών μελετών που αξιοποιούν μετεωρολογικές παραμέτρους, απαιτείται ένα πυκνό δίκτυο σταθμών, ώστε να καλύπτονται όσο το δυνατόν περισσότερα γεωγραφικά σημεία και χαρακτηριστικά της εξεταζόμενης περιοχής.
Ο σταθμός της Καλύμνου, επομένως, συνεισφέρει σημαντικά στη μελέτη των καιρικών και κλιματικών συνθηκών της περιοχής του ΝΑ Αιγαίου. Σκοπός, δε, είναι η αποθήκευση όσο το δυνατόν μεγαλύτερης χρονοσειράς αξιόπιστων δεδομένων. Πράγματι, η 8-ετής συνεργασία του ΕΑΑ με το 1ο Γυμνάσιο Καλύμνου υπήρξε εξαιρετική, με αποτέλεσμα την αδιάλειπτη και αξιόπιστη καταγραφή των μετεωρολογικών δεδομένων.
- Ποια όργανα περιλαμβάνει ο μετεωρολογικός σταθμός στο 1ο Γυμνάσιο Καλύμνου;
Ο σταθμός στην Κάλυμνο αποτελείται από:
- έναν κλωβό (προφυλαγμένος, αεριζόμενος χώρο) όπου φυλάσσεται ο αισθητήρας θερμοκρασίας/υγρασίας,
- ένα βροχόμετρο για τη συλλογή και μέτρηση του ύψους της βροχής,
- ένα ανεμόμετρο, για τη μέτρηση της έντασης και της διεύθυνσης του ανέμου,
- έναν πομπό, όπου καταλήγουν οι αισθητήρες θερμοκρασίας/υγρασίας/ανέμου/βροχής και μεταδίδουν τις καταγραφές (ενσύρματα) στο δέκτη (την κονσόλα όπου εμφανίζονται οι τρέχουσες μετεωρολογικές παρατηρήσεις και είναι τοποθετημένη σε εσωτερικό χώρο.)
Ο δέκτης (κονσόλα) καταγράφει επίσης πίεση, θερμοκρασία και υγρασία εσωτερικού χώρου.
Οι ερευνητές του ΕΑΑ
Κατερίνα Παπαγιαννάκη
Κώστας Λαγουβάρδος
Βάσω Κοτρώνη
Β) Ορισμένα χαρακτηριστικά μεγέθη των τελευταίων 8 χειμώνων 2009-2017.
Τις μέσες τιμών των μεγεθών υπολόγισε ο μαθητής της Γ΄τάξης Γιώργος Κυπραίος, ο οποίος κατασκεύασε και τα παρακάτω γραφάματα.
Γράφημα 1ο
Ο μέσος όρος (μέση τιμή) των ημερών βροχής των χειμωνιάτικων μηνών Δεκέμβριος-Ιανουάριος- Φεβρουάριος και Μάρτιος, για τα τελευταία 8 χρόνια παρουσιάζεται στο παρακάτω γράφημα. Δηλαδή η ένδειξη 2009- 2010 δηλώνει τους μήνες Δεκέμβριο 2009 και Ιανουάριο, Φεβρουάριο, Μάρτιο του 2010 κ.ο.κ. Έτσι συμπεραίνουμε για παράδειγμα ότι κατά μέσο όρο σε καθένα από τους 4 παραπάνω μήνες του 2009-10 έβρεχε 13 (περίπου) ημέρες.
Διακρίνεται εύκολα η μεγάλη μείωση ημερών βροχόπτωσης τον περσινό χειμώνα 2015-2016, με 6 ημέρες βροχής ανά μήνα (περίπου).
Γράφημα 2ο
Ο μέσος όρος (μέση τιμή) του ύψους βροχής των χειμωνιάτικων μηνών Δεκέμβριος-Ιανουάριος- Φεβρουάριος και Μάρτιος, για τα τελευταία 8 χρόνια παρουσιάζεται στο παρακάτω γράφημα. Δηλαδή η ένδειξη 2009- 2010 δηλώνει τους μήνες Δεκέμβριο 2009 και Ιανουάριο, Φεβρουάριο, Μάρτιο του 2010 κ.ο.κ. Έτσι συμπεραίνουμε για παράδειγμα ότι κατά μέσο όρο σε καθένα από τους 4 παραπάνω μήνες του 2009-10 έβρεξε 115 χιλιοστά ( ύψος βροχής).
Φαίνεται η μεγάλη μείωση ημερών βροχόπτωσης τον περσινό χειμώνα 2015-2016, με 40 χιλιοστά ύψος βροχής ανά μήνα (κατά μέσο όρο). Επίσης φαίνεται η επάνοδος στην «κανονικότητα» το χειμώνα 2016-17 που μας πέρασε, με 115 χιλιοστά περίπου ύψος βροχής ανά μήνα (κατά μέσο όρο).
Γράφημα 3ο
Ο μέσος όρος της μέσης θερμοκρασίας των χειμωνιάτικων μηνών Δεκέμβριος-Ιανουάριος- Φεβρουάριος και Μάρτιος, για τα τελευταία 8 χρόνια παρουσιάζεται στο παρακάτω γράφημα.
Είναι φανερό ότι ο πιο κρύος μήνας είναι ο Ιανουάριος με μέση θερμοκρασία περίπου 12,3 οC. Μάλιστα ο φετινός Ιανουάριος ήταν ακόμη πιο τσουχτερός, με μέση θερμοκρασία 10,7 οC.
Γ) Μάρτης 2017: ο μήνας της βροχής
της Αντωνίας Αξιώτη
Ο φετινός Μάρτης για την Κάλυμνο αποδείχθηκε ένας έντονα βροχερός μήνας, αφού έβρεξε συνεχόμενα για αρκετές μέρες, με έντονες καταιγίδες και μπόρες μεγάλης ποσότητας νερού. Συγκεκριμένα το πρώτο δεκαπενθήμερο ήταν βροχερό με αποκορύφωμα το πενθήμερο 8 ως 12 /3/2017 όπου το ύψος βροχής ξεπέρασε τα 189 χιλιοστά (mm). Περίπου ίσο δηλαδή με το συνολικό ύψος βροχής ολόκληρου του τριμήνου Ιανουάριος-Φεβρουάριος- Μάρτιος του 2016 (190mm).
Ειδικά την Πέμπτη 9/3 και το Σάββατο 11/3 το ύψος βροχή έφθασε στις τιμές 54 mm και 56.2 mm αντίστοιχα. Αυτές οι βροχοπτώσεις επέφεραν καταστροφές, όπως κάποιοι μαντρότοιχοι που κατέρρευσαν γεμίζοντας τους δρόμους με μπάζα και δημιουργώντας προβλήματα στη διέλευση των οχημάτων. Δεν έλειψε φυσικά και η πλημμύρα του εμπορικού δρόμου, ο οποίος μετατράπηκε πάλι σε «κανάλι της Βενετίας», αποκλείοντας αυτή τη φορά για πολλές ώρες πεζούς και οχήματα από την κυκλοφορία.
Οι θερμοκρασίες του Μάρτη κυμάνθηκαν σε φυσιολογικό επίπεδο για την εποχή, με μέση τιμή 14,8 oC. Επίσης παρουσιάστηκαν έντονοι νοτιοδυτικοί άνεμοι το τετραήμερο 7 με 10/3/17 με μέγιστη τιμή 61,2 km/h στις 8-3 2017.
Κάλυμνος 8-4-2017
Για την περιβαλλοντική ομάδα: οι μαθητές Αντωνία Αξιώτη και Γιώργος Κυπραίος και ο καθηγητής Βασίλης Καλογεράκης.