Από τα πρώτα μαθήματα Ιστορίας διδάσκουμε τους μαθητές μας τη σημασία και την αξία των δειγμάτων γραφής , τα οποία σε συνδυασμό με τα αρχαιολογικά δεδομένα και τα στοιχεία της προφορικής μας παράδοσης αποτελούν πηγές να γραφτεί η Ιστορία των ανθρώπων. Μάλιστα, έχει ιδιαίτερη σημασία το γεγονός ότι ένας λαός αφήνει πίσω του την Προϊστορία και μπαίνει στην Ιστορία ,όταν αποκτήσει γραφή και αυτή έχει αποκρυπτογραφηθεί , δηλαδή έχει διαβαστεί από τους σύγχρονους ανθρώπους. Οι Έλληνες είμαστε ένας λαός που έχει γραφή (αποκρυπτογραφημένη) ήδη από τα μυκηναϊκά χρόνια (Γραμμική Β΄). Οι ιστορικοί , λοιπόν, έχουμε στη διάθεσή μας το αρχειακό υλικό των πινακίδων της Γραμμικής Β΄ και από τον 8ο αι. π. Χ. και μετά ό, τι έχει καταγραφεί με το αλφάβητο που ως σήμερα χρησιμοποιούμε.
Πολλά από τα γραπτά κείμενα των παρελθόντων ετών (από τα Βυζαντινά χρόνια) αποτελούν αρχειακό υλικό, δημόσιο, εκκλησιαστικό, ιδιωτικό, το οποίο ανήκει στα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ), (στα οποία ανήκουν από το 2014 και τα Αρχεία της Δημογεροντίας Καλύμνου, με απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου) και υπάγονται στο νόμο 1946 του 1991 που καθορίζει την αρχειακή πολιτική στην Ελλάδα, αναδιοργανώνει τα ΓΑΚ, διακρίνει τους τύπους των αρχείων και των αρχειακών φορέων και καθορίζει τους βασικούς όρους πρόσβασης στα ελληνικά αρχεία. Σύμφωνα με αυτόν το νόμο, μετά την παρέλευση τριακονταετίας η πρόσβαση στα αρχεία είναι ελεύθερη και παράλληλα ο κάθε πολίτης και ο κάθε ενδιαφερόμενος έχει ελεύθερη πρόσβαση στα διοικητικά έγγραφα ανεξαρτήτως χρονικού περιορισμού κατευθείαν από τις δημόσιες υπηρεσίες. Ωστόσο, υπάρχουν περιορισμοί: α) όταν πρόκειται κυρίως για ιδιωτικά αρχεία και η ελεύθερη πρόσβαση προσκρούει στην αρχή προστασίας προσωπικών / ιδιωτικών δεδομένων, β) στα δημόσια έγγραφα, τα οποία χαρακτηρίζονται απόρρητα , αφού σχετίζονται με την εθνική και δημόσια ασφάλεια (έγγραφα των Υπουργείων Εξωτερικών, Εθνικής Άμυνας και Δημόσιας Τάξης), γ) όταν δυσχεραίνεται η πρόσβαση στα αρχεία λόγω της αδυναμίας οργάνωσης της δημόσιας διοίκησης, δηλαδή την έλλειψη υπαλλήλων , υποδομών , μέσων για την οργάνωση , συντήρηση, ψηφιοποίηση και ανάδειξη του αρχειακού υλικού.
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα παραπάνω δεδομένα , όπως προκύπτουν από το νόμο 1946/1991, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι στα Αρχεία της Δημογεροντίας Καλύμνου ο κάθε πολίτης μπορεί να έχει ελεύθερη πρόσβαση (έχει παρέλθει τριακονταετία, αποτελεί δημόσιο αρχείο, δεν προσκρούει στην αρχή προστασίας προσωπικών δεδομένων και ούτε αποτελεί απόρρητο αρχείο των Υπουργείων Εξωτερικών , Άμυνας και Δημόσιας τάξης). Ωστόσο , θα υπήρχε ένας περιορισμός: η αδυναμία της δημόσιας διοίκησης να οργανώσει τα Αρχεία της Δημογεροντίας Καλύμνου. Παρόλα αυτά, ο περιορισμός αυτός δεν υφίσταται σ’ αυτήν την περίπτωση, αφού άνθρωποι με ειλικρινή διάθεση εθελοντισμού, με αφοσίωση και αγάπη διαθέτουν τον κόπο και το χρόνο τους για την οργάνωση , διαφύλαξη και ανάδειξη αυτού του θησαυρού (κάτι που συνειδητοποιούν με δέος οι μαθητές μας, όποτε επισκεπτόμαστε το χώρο, όπου φυλάσσεται η Ιστορία του νησιού μας).
Στην εποχή μας, που με τη βοήθεια της τεχνολογίας τα ιστορικά αρχεία είναι στη διάθεση του κάθε πολίτη και ερευνητή μέσω της ψηφιοποίησης του υλικού, δεν υπάρχει πλέον ανοχή, όταν από εκλεγμένους Δημοτικούς Συμβούλους, σε καιρό Δημοκρατίας, δημοσίως, διατυπώνονται τέτοιες αντιδημοκρατικές απόψεις περί της μη ελεύθερης πρόσβασης στα Αρχεία της Δημογεροντίας Καλύμνου. Μήπως επειδή αναδεικνύονται στοιχεία που θίγουν συμφέροντα; Η Ιστορία γράφεται και θα γράφεται όχι κατά πώς βολεύει τον καθένα ή την κάθε παράταξη. Το χρέος του Ιστορικού είναι η αλήθεια.
«….Γιατί πράγματι ο ενάρετος άνδρας πρέπει να αγαπά τους φίλους και την πατρίδα του και να μισεί τους ίδιους εχθρούς που μισούν και οι φίλοι του και να αγαπά τους φίλους τους. Όταν, όμως, επωμίζεται κανείς το χρέος του ιστορικού, πρέπει να τα ξεχάσει όλα αυτά και πολλές φορές να επαινεί και να τιμά με τους μεγαλύτερους επαίνους τους εχθρούς του, όταν οι πράξεις τους απαιτούν αυτό, και πολλές φορές να ελέγχει και να κατηγορεί κατά τρόπο αισχρό τους στενούς συγγενείς , όταν τα σφάλματα στις πράξεις τους υποδεικνύουν αυτό. Γιατί, όπως ακριβώς, όταν ένας ζωντανός οργανισμός χάσει τα μάτια του, αχρηστεύεται ολόκληρος, έτσι, αν λείψει η αλήθεια από την ιστορία, ό, τι απομένει από αυτήν καταντά ανώφελο διήγημα.»( Πολύβιου, Ἱστορίαι1.14.4-7.)
Τέλος, ασέβεια αποτελεί η αγνωμοσύνη σ’ αυτούς που ανιδιοτελώς προσφέρουν έργο σημαντικό στο νησί μας , αποτελώντας φωτεινά παραδείγματα για τους νεότερους.
Μίχα Νίκη , Ιστορικός.