Ο Αύγουστος είναι της Παναγίας. Η κορυφαία επέτειος της Κοίμησής της, σημαδεύει όχι μόνο τον Αύγουστο, αλλά όλο το καλοκαίρι.
Άγνωστο το πότε πρωτοκαθιερώθηκε η Κοίμηση.Μερικοί εκκλησιαστικοί χρονογράφοι αναφέρουν πως πρώτη φορά εορτάστηκε στην Έφεσο. Τα πρώτα χρόνια δεν εορταζόταν την ίδια ημερομηνία σε όλες τις Χριστιανικές εκκλησίες. Αργότερα ορίστηκε η 15η Αυγούστου.
Πάμπολλα είναι τα ονόματα που η χριστιανική ευλάβεια χάρισε στην Παναγία: Γλυκοφιλούσα, η Παναγία που γλυκαίνει τους πόνους. Δεξιοχέρα, που αγκαλιάζει με την αγάπη της όλο τον κόσμο. Ελεούσα που ελεεί τον πτωχό και τον απροστάτευτο.Γρηγορούσα, που αγρυπνά στον άρρωστο.Οδηγήτρια, που οδηγεί τα βήματά μας στο καλό.Φανερωμένη, που φανερώνει τη λύση σε κάθε δύσκολη στιγμή.Διασώζουσα, που τρέχει να μας σώσει από κάθε κίνδυνο.
Με 38 εκκλησίες και εκκλησάκια η ευσέβεια του Καλυμνιακού λαού τίμησε την Παναγία (αυτά από πηγή του 1972.Τώρα ίσως να είναι περισσότερα).
Η παλαιά μητρόπολη της Καλύμνου ,η Παναγία των Τσικχουών (από τα τσίκχουα, τα κουκούτσια των ελιών λόγω ελαιοτριβείου) εορτάζει μεγαλόπρεπα τη μνήμη της .Κτισμένη σε ρυθμό τρίκλιτης βασιλικής έζησε μέρες δόξας.Το ξύλινο περίτεχνο τέμπλο της χρονολογείται από το 1802. Για το χρύσωμά του έδωσαν οι γυναίκες τα χρυσαφικά τους. Η παράδοση αναφέρει πως το 1797 βρέθηκε εκεί η εικόνα της σε ανασκαφή και κτίσθηκε αμέσως ο ναός. Πολλά έχουν γραφεί γι’ αυτή την εκκλησία. Λένε πχ πως έλειπε μια κολόνα που ήταν αδύνατο να βρεθεί.Τελικά βρέθηκε και μεταφέρθηκε από τον Κάβο Κριό.Τοποθετήθηκε πρώτη ,στη δεξιά μεριά προς το Άγιο Βήμα . Ξεχωρίζει γιατί δεν έχει ραβδώσεις.Να μην παραλείψομε να πούμε, εκτός από τις άλλες εικονογραφίες του τέμπλου κλπ και για την εξαιρετική εικόνα στον τοίχο στο δεξιό κλίτος ,του Μιχαήλ Αλαχούζου. Παριστάνει το μικρό Χριστό στα χέρια του γέροντα Συμεών. Το φως που εστιάζεται στο κεφάλι του Συμεών και στο μικρό Χριστό, δίνει την ωραιότερη ίσως παράσταση του θέματος της Υπαπαντής του Κυρίου .«Νυν απολύοις τον δούλο σου ,δέσποτα»που είπε ο γέρων Συμεών.
Θρύλοι και παραδόσεις τυλίγουν τις περισσότερες Παναγιές.
Πως να ξεχάσομε την Κυρά Ψηλή στο Βαθύ, που βρήκε την εικόνα της ο βοσκός σε μια σπηλιά στο βουνό, μέσα σ’ ένα καραβάκι που έπλεε σε μια γούβα με νερό που ερχόταν ποιος ξέρει από πού. Καθώς την έφερνε στο Βαθύ όλο την έχανε και την ξανάβρισκε στο ίδιο μέρος. Ή τον Αχμέτ Γκιούλ Πασά, εξιλσλαμισμένο ελληνόπουλο, λένε, που σαν σώθηκε από μεγάλη φουρτούνα έδωσε τα χρήματα για να χτιστεί το Κάστρο της Παναγιάς. Αμ η Παναγιά η Χωστή, πάλι στο Βαθύ; Λένε, πως μια νύχτα Ανάστασης χώθηκε στη γη με το εκκλησίασμά της για να γλιτώσει από τους Αγαρηνούς, κατά πώς την ειδοποίησε η Αγία Ειρήνη, πούναι στην είσοδο του λιμανιού της Ρίνας.
Πόσες Παναγίες ,κοντινές ή μακρινές. Η Γαλατιανή στα Αργινώντα που έδιωξε ,λένε, την πανούκλα,η Παναγιά της Ψερίμου, της Τελέντου, του Κάστρου της Χρυσοχεριάς , η Παναγία των Λουβών και τόσες άλλες.
Χώρια οι Παναγίες της Πόθιας,όπως η Καλαμιώτισσα, η Ευαγγελίστρια, η Υπαπαντή , η Φανερωμένη.
Σαν αρρώστησε, λένε, η Παναγία, τόμαθε όλη η πλάση.
Το ‘μαθε κι η μέλισσα που ζύμωνε κείνη την ώρα και πήγε με τα ζυμάρια να τη δει. Συγχώρα με, μάνα, μα τρόμαξα πολύ.
Κι η Παναγιά συγκινημένη ,της είπε:
Δίχως σκαφίδι να ζυμώνεις και τα ζυμάρια που κολλούν στα χέρια σου να γίνονται μέλι. Κι από κει να βγαίνει και το κερί για τις λαμπάδες που ανάβουν οι άνθρωποι . Ευλογημένη να είσαι ,μέλισσα.
Αλήθεια ποιος μπορεί να μετρήσει λαμπάδες και κεριά που ανάβονται για ικεσία, για ευχαριστία ,για παρηγοριά στη μάνα του Θεού;
