Ο Γιάννης Μαγκλής (1909 – 24 Απριλίου 2006) ήταν Έλληνας συγγραφέας, ο οποίος γεννήθηκε στην Κάλυμνο το 1909.Απεβίωσε το 2006 στην Κηφισιά και τάφηκε στα αγαπημένα του χώματα,στην Κάλυμνο.
Έλληνας λογοτέχνης του οποίου πνευματικός του πατέρας θεωρείται ο Νίκος Καζαντζάκης, από το έργο του οποίου δέχτηκε επιρροές. Το έργο του Γιάννη Μαγκλή χαρακτηρίζεται από ένα αγωνιστικό πνεύμα, γι’ αυτό και ανήκει στους συγγραφείς της “αγωνιστικής πεζογραφίας” της μεταπολεμικής περιόδου.
Τα βιβλία του,πολυβραβευμένα,τις εποχές που τα λογοτεχνικά βραβεία είχαν υπόσταση και κύρος,εφόσον υπήρχαν αδέκαστοι κριτικοί λογοτεχνίας που δεν χαρίζονταν σε δημόσιες σχέσεις,γνωριμίες και δεν αποσκοπούσαν σε οικονομικά οφέλη.
Το 1939 συνάντησε τον Ν.Καζαντζάκη για πρώτη φορά.Ο Κρητικός είχε μεγάλο ενδιαφέρον και πεθυμιά να μάθει για τους Καλύμνιους βουτηχτάδες,που όμοιοι τους στον κόσμο,δεν υπήρχαν.Ρώτησε λοιπόν,έμαθε…του είπαν ότι ο Μαγκλής είναι ο πιο κατάλληλος για να τους περιγράψει,μιάς που ήταν ένας απο το συνάφι τους.Ο Μαγκλής τότε,κατοικούσε και εργαζόταν στην Αίγινα.Ο Καζαντζάκης τον καλεί στο σπίτι του,επίσης στην Αίγινα.Η περιγραφή του Μαγκλή τον αφήνει έκπληκτο και τον προτρέπει να γράψει για όλα αυτά που του περιέγραψε.Ήταν η αρχή μιάς μακρόχρονης και στενής φιλίας.Το 1941,κυκλοφορεί το πρώτο μυθιστόρημα του Γιάννη Μαγκλή με τίτλο “Οι κολασμένοι της θάλασσας”.Το 1940 είχε προκυρήχθεί απο το περιοδικό Ελληνική Λογοτεχνία,Πανελλήνιος διαγωνισμός για τον πεζό λόγο.Προσφέρονταν τρία βραβεία για τα καλύτερα διηγήματα της χρονιάς.Ο Μαγκλής πήρε το πρώτο και ήταν τέτοια η απόσταση ποιότητας απο τα επόμενα δύο,που αποφασίστηκε να δωθεί μόνο ένα βραβείο εκείνη την χρονιά.
Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής εντάχθηκε στο Ε.Α.Μ. ως υπεύθυνος αρχικά στην περιφέρεια της Αίγινας και στη συνέχεια στην Κηφισιά ως διαφωτιστής. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου έφυγε για το βουνό και μετά την ανακωχή επέστρεψε στην Κάλυμνο, ξαναρχίζοντας να δουλεύει στα σφουγγαράδικα.
Η προσφορά του στα γράμματα,τεράστια,καθότι μας άφησε μόνον υψηλής ποιότητας,πολυγραφικό έργο!
Όλοι οι μεγάλοι και αξεπέραστοι κριτικοί λογοτεχνίας της εποχής,ασχολήθηκαν με το έργο του με τις καλύτερες κριτικές.
Ι.Πεζογραφία
• Οι κολασμένοι της θάλασσας · Διηγήματα. Αθήνα, Ζαχαράκης, 1940.
• Οι βάρβαροι. Αθήνα, 1944.
• Πορεία στο βούρκο. Αθήνα, 1948.
• Κοντραμπατζήδες του Αιγαίου · Μυθιστόρημα. Αθήνα, Βιβλιοδετική, 1953.
• Δεν υπάρχουν αμαρτωλοί. Αθήνα, 1956.
• Τ’ αδέρφια μου οι άνθρωποι. Αθήνα, Δίφρος,1953.
• Το ανθρώπινο πάθος. Αθήνα, 1961.
• Ο ήλιος δε βασίλεψε ακόμα. Αθήνα, Φέξης, 1962.
• Τα παιδιά του ήλιου και της θάλασσας. Αθήνα, Δωρικός, 1963.
• Ο αγέρας χτύπαγε την πόρτα μας· Διηγήματα. Αθήνα, Alvin Redman Hellas, 1966.
• Ο άρχοντας. Αθήνα, Δωρικός, 1971.
• Ο κύριος κόμης. Αθήνα, 1974.
• Οι σημαδεμένοι. Αθήνα, Κολλάρος, 1973.
• Ερωτικά. Αθήνα, Κολλάρος, 1973.
• Ματωμένη πορεία. Αθήνα, 1976.
• Κριματισμένοι και ακριμάτιστοι. Αθήνα, 1978.
• Στην κολόνα της Αφροδίτης. Αθήνα, Δωρικός, 1978.
• Τα παιδιά του άρχοντα · Μυθιστόρημα. Αθήνα, Δωρικός, 1979.
• Σταυραδέρφια· Μυθιστόρημα. Αθήνα, Δωρικός, 1981.
• Το στοίχημα· Νουβέλες. Αθήνα, Δωρικός, 1982.
• Το τραγούδι της ζωής και του θανάτου· Νουβέλες. Αθήνα, Δωρικός, 1983.
• Η ανάσα της γης μου. Αθήνα, Δωρικός, 1986.
• Ταξιδιώτες της ζωής. Αθήνα, 1989.
Γιατί;
ΙΙ.Θέατρο.
• Σαμουήλ. Αθήνα, 1948.
• ΘεατρικάΑ΄. Αθήνα, 1976.
• ΘεατρικάΒ΄. Αθήνα, 1986.
ΙΙΙ.Μεταφράσεις
• Καζαντζάκη Νίκου, Τόντα Ράμπα. Αθήνα, Δίφρος, 1956.
• Ζαν Πωλ Σαρτρ, Τα γρανάζια.
• Παναΐτ Ιστράτι, Ο μπαρμπα Αγγελής, Κυρα-Κυραλίνα, Κωνσταντής.
• Ιβάν Τουργκένιεφ, Πρώτη αγάπη· Αντσάρ. Αθήνα, Ζαχαρόπουλος, 1979.
Στο διήγημά του με τίτλο “Γιατί”,Ο συγγραφέας πετυχαίνει με ένα μοναδικό τρόπο να εξαλείψει το ρατσισμό, μέσω της πλοκής του διηγήματός του, ενώ παράλληλα πλέκει την προσωπικότητα και τις εναλλαγές της διάθεσης του θύτη. Επίσης, καταφέρνει να μας δώσει μια εικόνα της αγαθότητας που κυριαρχεί μέσα μας και να μας παροτρύνει να χτίσουμε έναν κόσμο ειρηνικό, καθώς θα συνυπάρχουμε με τους αδελφούς μας, τους συνανθρώπους μας.
Τιμήθηκε με το πρώτο κρατικό βραβείο μυθιστορήματος (1958 για το έργο του Τ’ αδέλφια μου οι άνθρωποι και το 1974 για τους Σημαδεμένους), το δεύτερο κρατικό βραβείο μυθιστορήματος (1956 για το Δεν υπάρχουν αμαρτωλοί), το χρυσό μετάλλιο σε δυό ευρωπαϊκούς διαγωνισμούς θαλασσινού πεζογραφήματος (1988 για τους Κολασμένους της θάλασσας και 1989 για τους Κοντραμπατζήδες του Αιγαίου), το Χρυσό Μετάλλιο του Δήμου Καλύμνου (1982) και το Βραβείο της Ακαδημίας Κλασσικής Ποίησης της Γαλλίας (1983).(Επαναλαμβάνω,τις εποχές εκείνες,που υπήρχαν κριτικοί λογοτεχνίας αδέκαστοι και αδιαμφισβήτητοι…)Τα έργα του,είναι μεταφρασμένα σε πολλές γλώσσες.
Τα σοβαρά προβλήματα στην υγεία του,δεν τον σταμάτησαν απο την συγγραφή.Από το 1948 και μετά αντιμετώπισε ξανά σοβαρά προβλήματα υγείας. Ταλαιπωρήθηκε επί εννιά σχεδόν χρόνια, ενώ πραγματοποίησε δύο σοβαρές χειρουργικές επεμβάσεις στο εξωτερικό.
Θυμάμαι ότι τον συνάντησα πρώτη φορά το 1994 στο σπίτι του στην Κηφισιά.Είχαμε μακρινή συγγένεια.Πρώτος ξάδερφος της γιαγιάς μου.Πριν τον συναντήσω είχα διαβάσει το βιβλίο του “Ο Αρχοντας” που περιγράφει την ιστορία των προγόνων μου στην Ανατολή.Ήμουν τότε 29 χρονών και είχα ήδη εκδόσει 3 βιβλία μου,οπότε πήγαινα να τον συναντήσω ως θαυμαστής,ώς συγγενής αλλά και ως νέος Λογοτέχνης.
Άνοιξε την πόρτα,ασθμαίνοντας και έμεινε έκπληκτος κοιτάζοντας με.”Ο Αλκιβιάδης!!!”(ήρωας των βιβλίων του Ο Αρχοντας και τα παιδιά του Αρχοντα) αναφώνησε…έλα μέσα,αστειεύομαι,μου είπε,αλλά του μοιάζεις πάρα πολύ!…κατά σύμπτωση,του είχα φέρει δώρο ένα ούζο με μαστίχα Χίου,που ήταν το αγαπημένο ποτό του Αλκιβιάδη…”…και μετά πως να πιστέψω οτι δεν είσαι εσύ;με ρώτησε χαμογελώντας!
Είμαι με μισό πνεύμονα και μισό νεφρό,μου είπε,πολλά χρόνια τώρα.Σε ευχαριστώ,μα δεν πίνω!
Η συνάντηση μας συνεχίστηκε για πολλές ώρες και άντλησα πολλά όμορφα πράγματα γύρω απο την γραφή και γύρω απο την ζωή του,μα και γύρω απο το “φέρεστε” ενός αυθεντικού Λογοτέχνη!
Ηταν ένας γνήσιος δεκτικός άνθρωπος,με απίστευτες γνώσεις,καταπληκτικό μνημονικό,αστείρευτο χιούμορ σε σημείο που πολλές φορες ήταν καυστικός και με τον εαυτό του!
Ένας μεγάλος συγγραφέας που οι διακρίσεις και οι έπαινοι,δεν τον μεταμόρφωσαν.Ηταν αυθεντικός και απόλυτα σαφής σε όσα έλεγε,σε όσα διηγούταν.
Πρόσωπο,σπάνια που χαμογελούσε,σμιλεμένο απο την πέτρα του νησιού μας!
Οι αισθήσεις που ταξίδευαν στις λέξεις του,δεν άφηναν περιθώρια για να κουραστείς,όσο πολύ κι αν τραβούσαν οι συναντήσεις μας.Κρεμόμουν απο τις λέξεις του που έδεναν μιά τόσο συναρπαστική αφήγηση,που όμοια δεν ξανασυνάντησα,αν και είχα την τύχη να συναντησω πολλούς απο τους μεγάλους μας λογοτέχνες.
Ήταν πραγματικά μια ανεπανάληπτη εμπειρία η γνωριμία μου μαζύ του.
Οι συναντήσεις μας συνεχίστηκαν βέβαια και όταν ερχόταν στην αγαπημένη μας Κάλυμνο,τα καλοκαίρια για διακοπές.
Προσωπική άποψη καταθέτω,λέγοντας ότι ο Καζαντζάκης ήταν άφταστος στο φιλοσοφικό μέρος που έδενε τις γραφές του,αλλά ο “μαθητής” του ο Μαγκλής,ήταν άφταστος στο περιγραφικό κομμάτι.
Η γραφή του χαρακτηρίζεται από το απλό ύφος, την αμεσότητα στην έκφραση των συναισθημάτων, την μοναδική αφηγηματική του ικανότητα,τη δημιουργία ηρώων που είναι ολοκληρωμένες προσωπικότητες και πολλές φορές αληθινές, ένας έμμεσος διδακτισμός και το αγωνιστικό πνεύμα.
Ήταν από τους πιο αγαπημένους συγγραφείς πολύ μεγάλης μερίδας του αναγνωστικού κοινού τις δεκαετίες ’50, ’60 και ’70.Ο συγγραφέας με την μεγαλύτερη αίσθηση και αντίληψη του λόγου,που κάνει τον αναγνώστη να βυθιστεί και με τις πέντε αισθήσεις στη σύσταση και στο πλέξιμο,της ίδιας της ζωής!
Το έργο του εντάσσεται στην παράδοση της Ελληνικής ρεαλιστικής Ηθογραφίας.Έχει περάσει πλέον,στους μεγάλους Κλασσικούς μας(που αν δεν τους έχει διαβάσει κάποιος,είναι περιττό να πει ότι διαβάζει λογοτεχνία)και είναι πολύ λυπηρό που μεγάλο μέρος των “αναγνωστών” του πεζού λόγου,δεν τον γνωρίζουν.
Ευθύνη φέρει βέβαια σίγουρα και ο ίδιος!Ημουν παρών όταν του τηλεφώνησε -δις και τρις- μεγάλο όνομα της τηλεόρασης και του κινηματογράφου,με επιμονή,για εκχώρηση τηλεοπτικών δικαιωμάτων κάποιων έργων του,ούτως ώστε να γυριστούν σε σειρές για την τηλεόραση και εκείνος αρνιόταν πεισματικά,μένοντας απαθής σε φήμη και χρήμα,με το σκεπτικό ότι θα του βεβηλώσουν τα έργα του.
Τα βιβλία του,διδάσκονται σε Πανεπιστήμια.Στην Φινλανδία υπήρχε και πανεπιστημιακή έδρα με το όνομά του(δεν γνωρίζω αν ακόμα υφίσταται).
Ο Γιάννης Μαγκλής έχει μείνει Αθάνατος με το σύνολο του έργου του,όμως η ιδιαίτερη πατρίδα του η Κάλυμνος,σαν ευχαριστώ για το ταξίδεμα του ονόματος της στα πέρατα του κόσμου,θα έπρεπε να τον είχε τιμήσει(εκτός απο το Χρυσό Μετάλλιο του Δήμου Καλύμνου το 1982)για να μην χαθεί το όνομα και το έργο του και σαν μάθημα στους νέους που έρχονται,γιατί απο τους παλιούς μαθαίνουμε…
Έστω με μιά προτομή,με μιάν οδό ή με μιά πλατεία,κάτι διαχρονικό και ορατό,γιατί έχει στα κιτάπια της έναν πραγματικό θησαυρό που δεν τον αναδεικνύει…όμως δυστυχώς,ζούμε σε μιάν εποχή που οι πνευματικοί άνθρωποι περνούν πολλές φορές απαρατήρητοι,μένουν στο περιθώριο και τους θυμόμαστε μόνο στις Εθνικές γιορτές ή σε περιπτώσεις μόνο,που συμφέρει την πολιτική ηγεσία του κάθε τόπου.
Κρίμα,γιατί ο κόσμος μας θα μπορούσε να είναι καλύτερος,αν ο άνθρωπος ενδιαφερόταν για το πνεύμα περισσότερο απο τα πρωινάδικα τα κουτσομπολιά της φτηνές ανούσιες παραγωγές μιας σκουπιδοτηλεόρασης και διάβαζε άξιους Λογοτέχνες!
Άλλες πηγές άντλησης πληροφοριών: wikipedia ///ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΓΚΛΗΣ απο τον καθ. Χάρρυ Χιονίδη εκδ. Δωρικός/// ebooks4greeks Μαρία Καρυτινού.
Σακελλάρης Καμπούρης
