Η κουκουβάγια, το φίδι και το κακό “σημάδι”(Επίκαιρο, όσο και οι εκλογές)-Του Νικήτα Καραφυλλάκη*

297

………

Και στο Γυμνάσιο Αρρένων, υπήρξε εξίσου αποτελεσματική η «επαγγελματική καλλιέργεια» βοηθητικών σημειώσεων σε όσα μαθήματα προέκυπτε ανάγκη… Στη Γεωμετρία όμως – «επίπεδη», «στερεά» και «τριγωνομετρική» – ο αείμνηστος καθηγητής Αντώνιος Παπαμιχαήλ, αναθέτοντας ασκήσεις και προβλήματα μέσα από το σχολικό βοήθημα, ως άριστος μαθηματικός που ήταν, βρήκε τη λύση, η οποία όχι μόνο απέτρεπε αλλά και εξέθετε τους μαθητές που αντέγραφαν! Άλλαζε τις θέσεις των γραμμάτων που έδιναν την ονομασία στα τρίγωνα, στους κύκλους, στις πυραμίδες, στους κώνους!… Γιατί, για όσους δεν το γνωρίζουν, και τα γεωμετρικά σχήματα και σώματα σαν τους ανθρώπους είχαν και εξακολουθούν να έχουν τα δικά τους ονόματα, και μάλιστα με γράμματα κεφαλαία! Οπότε τους μαθητές που αντέγραφαν και προσπαθούσαν να μπουν από το «παράθυρο» και όχι από την «κύρια είσοδο» στην επόμενη τάξη, τους εντόπιζε χωρίς να τους επιτηρεί! Όσοι το επιχειρούσαν, τού έδειχναν πως στα Μαθηματικά δεν υπάρχει μία μόνο σωστή λύση αλλά πολλές, όσες και οι δικές τους!…

Τώρα θα με ρωτήσετε, υποθέτω, αν και εγώ υπήρξα μέλος της πολυπληθούς αυτής μαθητικής ομάδας με τα σκονάκια και τις πάσης φύσεως αντιγραφικές επινοήσεις. Θα ικανοποιήσω την εύλογη περιέργειά σας, ακολουθώντας όμως την «τεθλασμένη οδό», μιας και το αντικείμενο του θέματος αφορά τις γραμμές…

Τον Ιούνιο του 1957, σε μέρες που ο ήλιος έψηνε την πέτρα και σκότιζε τη σκέψη-όπως και στο 2024-δύο συμμαθητές ακολουθούσαν στις κρίσιμες παραμονές των εξετάσεων το ανηφορικό μονοπάτι που οδηγούσε στην ανατολική πλαγιά του μικρού μας Ποθιανού Κάστρου, της Παναγιάς της Χρυσοχεριάς. Στη ρίζα του βράχου ακουμπούσε, ορθό σαν φρουρός, ένα μικρό κατάλευκο εκκλησάκι αφιερωμένο στον Χριστό. Δεν πήγαιναν για εσπερινό ή ευχέλαιο αλλά για να προπαρασκευαστούν για τις απολυτήριες εξετάσεις τους. Λίγο χαμηλότερα υπήρχε ένα ακατοίκητο σπιτάκι. Είχαν μαζί τους όλη την κατάλληλη «μαθητική εξάρτυση» (βιβλία, λύσεις, μεταφράσεις, τετράδια, χάρακες μολύβια κλπ.). Στην πλούσια απογευματινή σκιά του κάστρου, έχοντας πανοραμική θέα της πόλης και του λιμανιού της, από το οποίο απουσίαζε σε σφουγγαράδικο ταξίδι ο στόλος του, κάθιζαν οι δύο τελειόφοιτοι συμμαθητές στο πεζούλι του κλειστού σπιτιού. Εκεί, με το βοριαδάκι να δροσίζει πρόσωπα και να λαμπικάρει μυαλά, μελετούσαν μέχρι το τελευταίο φως της ημέρας τις παραμονές των γραπτών εξετάσεων στα δύο δυσκολότερα μαθήματά τους, τα Αρχαία και τα Μαθηματικά. Σε μια από εκείνες τις υπαίθριες προετοιμασίες στο μάθημα της Γεωμετρίας, καθώς προσπαθούσαν να βρουν άκρη με τα επίπεδα σχήματα, τα στερεά σώματα, τα ημίτονα και τα συνημίτονα, βλέπουν ξαφνικά και από το πουθενά να πέφτει με βρόντο μπροστά τους μια κουκουβάγια με ένα πιασμένο φίδι στο ράμφος και στα νύχια της! Η ανθρώπινη παρουσία φόβισε και χώρισε τους δύο μονομάχους, αναβάλλοντας τον αγώνα ζωής και θανάτου για άλλη φορά κάτω από ευνοϊκότερες συνθήκες, χωρίς να δώσουν την ευκαιρία στους μαθητές να μάθουν το αποτέλεσμα της ερπετοπτηνομαχίας τους. Φοβισμένοι σκέφτηκαν για μια στιγμή να εγκαταλείψουν τη μελέτη, θεωρώντας το γεγονός σαν ένα κακό σημάδι που προμήνυε αποτυχία στη δοκιμασία που θα ακολουθούσε την επόμενη μέρα. Ήταν έτοιμοι να επιστρέψουν στην ασφάλεια της στέγης τους, όταν θυμήθηκαν την απάντηση που έδωσε ο γενναίος κι ευγενικός ήρωας του τρωικού πολέμου Έκτορας στον φοβισμένο υπασπιστή του Πουλυδάμα, όταν αυτός τον προέτρεπε να μην επιτεθεί στα πλοία των Αχαιών την ημέρα που είδε να περνάει από ψηλά ένας αετός, κρατώντας φίδι στα νύχια του. Το θεώρησε κακό οιωνό που θα στοίχιζε τη ζωή στον ήρωα και τον προέτρεπε να αναβάλει τη σύγκρουση: Και εκείνος τον ηρέμησε, λέγοντας μεταξύ άλλων: «Πουλυδάμα, σύ μεν ούκ έτ’ εμοί φίλα ταύτ’ αγορεύεις…Είς οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί πάτρης». Πουλυδάμα, εσύ δεν μου φαίνεται, με αυτά που λες, να με συμβουλεύεις σωστά. Ένας οιωνός άριστος υπάρχει, το να υπερασπίζεται κανείς την πατρίδα του. (Ομήρου Ιλιάδα, Ραψ.Μ, στίχοι 230-244)

Ήταν η φιλοπατρία και η προσήλωση στο καθήκον του Έκτορα που τους έπεισε να ακολουθήσουν και εκείνοι το παράδειγμά του, δίνοντας τη δική τους μάχη στις αγωνιστικές τους επάλξεις!…Φιλοτιμήθηκαν και συνέχισαν τη μελέτη, τοποθετώντας στη θέση της πατρίδας τη μάθηση. Τους ενθάρρυνε ακόμη περισσότερο και ο συμβολισμός των δύο ζώων από αέρα και ξηρά. Της «Σοφίας» που υποδήλωνε η παρουσία της κουκουβάγιας στο πηλήκιό τους και της «Θεραπείας» που συμβόλιζε η τοποθέτηση του φιδιού στη ράβδο του θεού της Υγείας Ασκληπιού, που τη συναντούσαν τότε σε όλα τα φαρμακεία του νησιού. Ως φώτιση και επιτυχία ερμήνευσαν την ταυτόχρονη εμφάνιση της διπλής «ζωικής» παρουσίας και συνέχισαν με μεγαλύτερη όρεξη την προπαρασκευή τους! Και τα αποτελέσματα τους δικαίωσαν χωρίς να χρειαστεί να στηριχθούν, όπως και οι περισσότεροι συμμαθητές τους, σε άλλα κρυφά ιερογλυφικά βοηθήματα και μέσα… Γνώριζαν, άλλωστε, ότι οι δάσκαλοί τους ένιωθαν πια ενοχές και τύψεις για τις “εκκαθαρίσεις” που έκαναν, στη διάρκεια μιας πενταετίας υποχρεώνοντας 66 από τους 106 συμμαθητές που είχαν στην Α’ Γυμνασίου, να διακόψουν τη φοίτηση με το να τους αφήνουν στη πορεία στάσιμους. Οι καθηγητές τού Νικηφορείου Γυμνασίου θα τηρούσαν την παράδοση… Ετσι, στο τέλος Ιουνίου, δέκα μόλις χρόνια από την απελευθέρωση των νησιών μας, ο γυμνασιάρχης Δρόσος Κωλέττης, ακολουθώντας το παράδειγμα του ιερού Χρυσοστόμου, τους εκφώνησε τον δικό του “Κατηχητικό Λόγο”, που ικανοποίησε περισσότερο όπως ήταν αναμενόμενο εκείνους που είχαν αμφιβολίες για τις μαθηματικές λύσεις και τις γραμματικές, συντακτικές και ερμηνευτικές τους επιδόσεις: Όλοι, νηστεύσανες και μη νηστεύσαντες, μελετήσαντες και αμελήσαντες, προκόψαντες και υστερήσαντες, πάντες απολαύετε του συμποσίου της απολύσεως. Ευχήθηκε συγκινημένος τα δέοντα και στα 40 παλληκάρια, ανάμεσα στα οποία και ο υπογράφων.

Νικήτας Καραφυλλάκης.

Κάλυμνος, Ιούνιος 2024

Οι Μύλοι και το Κάστρο της Χρυσο χεριάς
Το Νικηφόρειο Γυμνάσιο Καλύμνου (εικ. από τη δεκαετία του 1950)
Ομάδα συμμαθητών και μαθητών μικρότερων τάξεων.