Στη δεκαετία του ’80 ακούστηκε για πρώτη φορά από τον τότε πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου η ατάκα: «να μη χαλάσουμε τα μπάνια του λαού», όταν κυβερνητικά στελέχη του πρότειναν να προκηρύξει πρόωρες εκλογές, μέσα στο καλοκαίρι.
Η φράση αυτή ειπωμένη από τα πιο επίσημα χείλη της Χώρας, έγινε θεσμός και όλοι, όσοι δικαιούνται αποζημιώσεις, μισθούς, συντάξεις, επιδόματα, μερίσματα, τόκους, δώρα κ.ά., είτε εργάζονται είτε όχι, απαιτούν να έχει καθολική εφαρμογή η «προεδρική αυτή κολυμβητική ιδέα»: Να κάνει ο ελληνικός λαός ήρεμος, ξεκούραστος και απερίσπαστος τα θαλασσινά του λουτρά σε κοντινές ή μακρινές παραλίες, ηπειρωτικές ή νησιώτικες, προκειμένου να ανακτά τις δυνάμεις του για την επόμενη εργασιακή περίοδο!…Και αυτό το δικαίωμα μπορούν και πρέπει να το ασκούν όλοι, πλούσιοι ή πένητες, υγιείς ή ασθενείς. Η πατρίδα διαθέτει αμέτρητες υπέροχες παραλίες, κάθε επιθυμητού προσανατολισμού, διαστάσεων, σύστασης και μορφής, ώστε να χωράμε όλοι, εντός ή εκτός τόπου μόνιμης κατοικίας ή εργασίας!….
Τη θερινή αυτή «επιδημία», τη μόνη που, σε αντίθεση με όλες τις άλλες, ούτε φοβόμαστε ούτε επιθυμούμε να θεραπεύσουμε, είναι αλήθεια πως μας τη μετέδωσαν μεταπολεμικά οι Ευρωπαίοι, που τον Ιούλιο και τον Αύγουστο έβαζαν λουκέτο στις δουλειές τους και «κατηφόριζαν» στις ζεστές μεσογειακές χώρες για ν’ απολαύσουν τον ουρανό, τη θάλασσα, τον ήλιο και τη φιλοξενία τους. Κι εμείς που ξέρουμε να τους ακολουθούμε και να τους αντιγράφουμε και στα καλά και στα κακά τους, δεχτήκαμε να προσβληθούμε από τον ιό της και να μην αποκτήσουμε ανοσία, όπως παλεύουμε για τόσες άλλες επιδημίες…
Ιδιαίτερα εμείς οι Καλύμνιοι, που διαθέτουμε στην περίμετρο του νησιού μας αρκετές μικρές αλλά θαυμάσιες ακροθαλασσιές με κρυστάλλινα νερά και παραλίες με πεντακάθαρη άμμο από λιθοτριψίες που παράγουν εδώ και αιώνες, σε ακούραστη συνεργασία οι βράχοι και τα κύματά μας, δεν μπορούσαμε να αποτελέσουμε εξαίρεση. Γεννημένοι στο νησί, όπου τα παιδιά μας «βαφτίζονται» από τα γεννοφάσκια τους στη θάλασσα, πριν κάνουν τις τρείς καταδύσεις στην κολυμβήθρα της ονοματοδοσίας τους, φροντίσαμε να κτίζουμε τα σπίτια μας δίπλα ή πάνω στον γιαλό, «παρά θιν’ αλός», έτσι ώστε να ποτίζονται και τα… θεμελιά τους!
Ας τις γνωρίσουμε, λοιπόν, ακολουθώντας τους δείκτες του ρολογιού μας, σ’ έναν περίπλου της ακτογραμμής της Καλύμνου, ξεκινώντας από τις δύο, ιστορικά, πιο «διάσημες» παραλίες μας, το Καντούνι και τα Λινάρια. Συγκέντρωναν και οι δύο μέχρι και τη δεκαετία του ’60 το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων της, οι οποίοι από έλλειψη νερού υποχρεώνονταν να εξοχιάζουν στα «Μπροστά», στον σημερινό Πάνορμο. Ένας χείμαρρος που πήρε το όνομα «Ποταμός» από τα πολλά βρόχινα νερά που κατέβαιναν από τα τρία βουνά του Άη Παντελέμονα, του Σταυρού και από τις Βίγλες, ήταν ο μοναδικός καλοκαιρινός δρόμος που ξεκινούσε από τις “Ελιές” και οδηγούσε στις πέντε παραλίες, στη δυτική πλευρά της Καλύμνου. Το «δέλτα» του κατέληγε στο αριστερό άκρο του Καντουνιού. Υπάρχει και μια δεύτερη πρόσβαση από τα παλιά, μια πλατιά λιθόστρωτη πελεκητή σκάλα που οδηγεί από τον γήλοφο του Αγίου Γεωργίου στο κέντρο της παραλίας. Τρίτος δρόμος από τα Λινάρια δεν υπήρχε!
Το Καντούνι, μεγαλύτερο σε μήκος από ένα αρχαίο στάδιο[1], απλώνεται από τους πρόποδες του “Σταυρού” μέχρι το κεφάλι της Πατέλλας που το χωρίζει από τη δίδυμη αδελφική του παραλία, τα Λινάρια, μια παραλία όσο ένα ποδοσφαιρικό γήπεδο[2].
Τις δύο αυτές παραλίες – Καντούνι και Λινάρια – χωρίζει η Πατέλλα, ένας τεράστιος βράχος βγαλμένος από το πουθενά! Ένα κυκλώπειο κεφάλι με δεντρί ψηλά στην κορυφή του σαν κοτσίδα στα θυμαρίσια μαλλιά του! Στέκει εκεί ανάμεσα στις δύο παραλίες από τα παλιά, κι ας θαλασσοδέρνεται, μέρα-νύχτα, χειμώνα-καλοκαίρι, σαν ακοίμητος φρουρός της τάξης και του έθους να κολυμπούν ξέχωρα οι γυναίκες από τους άντρες! Έχει πρόσωπο στραμμένο προς το πέλαγος, με πληγωμένες παρειές, βαμμένες με ωχροκίτρινα, κόκκινα και μενεξεδένια χρώματα.
Σήμερα η Πατέλλα έχει χάσει τον ρόλο της και θλιμμένη επιτρέπει στο νερό και στον άνεμο να την οδηγούν στη φθορά και στον θάνατο… Στα δυο πλευρά της κολυμπούσαν παλαιότερα, ξέχωρα οι άντρες από τις γυναίκες, όπως ξέχωρα φοιτούσαν και στα σχολειά τους. Οι πρώτοι, στο Καντούνι με παντελονάκια, και οι δεύτερες, μαζί με τα παιδιά τους, στα Λινάρια με λευκές πουκαμίσες!… Την τήρηση του νόμου και της τάξης είχε αναλάβει η Πατέλλα! Και τα δύο φύλα είχαν ως όριο του ζωτικού κολυμβητικού τους χώρου τη μέση θαλασσινή γραμμή, ανοιχτά ανάμεσα στις δύο παραλίες, ώς εκεί που τα μάτια τους δεν μπορούσαν να δουν τη μεταξύ τους «γύμνια!»… Η Πατέλλα σφιχταγκάλιαζε την περίφραξη της ιδιοκτησίας του αείμνηστου συγγραφέα και δωρητή ιδρυμάτων της Καλύμνου Γιώργου Σακελλαρίου. Και τα δύο εμπόδια,
[1] Το αρχαίο στάδιο είχε μήκος περισσότερα από 187 μέτρα και πλάτος περίπου 35 μέτρα.
[2] Τα σύγχρονα ποδοσφαιρικά γήπεδα έχουν μήκος 100-120μ. και πλάτος 80-90 μ. Η επιλογή τους ως μονάδων υπολογισμού των διαστάσεων των παραλιών μας έγινε για να αποκτήσουν μία εικόνα τους, όσοι τη στερούνται σήμερα, αλλά και για να φανούν οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και της δικής μας σημαντικής ευθύνης, που τις κάνουν, δυστυχώς, όλο και πιο «κομψές»...
————————————————————————————————————————————————————
φυσικά και τεχνητά, αποτελούσαν έναν αδιαπέραστο φράχτη, μέχρι την εποχή που ο δάσκαλος παραχώρησε τη σημερινή «δουλεία διάβασης» στον Καλυμνιακό λαό, όταν διαπίστωσε με βαθιά λύπη πως, πριν από τα δικά του, είχαν πέσει τα ηθικά παραδοσιακά «τείχη» της ιδιαίτερης πατρίδας του! … Μόνο τα Καλυμνάκια με τα ξυπόλητα μεστωμένα πόδια τους, που ξεπερνούσαν σε αναρριχητικές ικανότητες ακόμα και τα γίδια, μπορούσαν να την ανεβοκατεβαίνουν για να κολυμπούν στα μεγάλα αφρισμένα κύματα, ή να παίζουν ποδόσφαιρο στην πιο κατάλληλη θαλασσινή παραλία που δεν ήταν άλλη από το Καντούνι, μ’ ένα πλάτος, τότε, ποδοσφαιρικού γηπέδου!…
Η κάθε μία από τις δύο αυτές παραλίες είχε το δικό της μοναστηράκι αφιερωμένο στην Παναγιά σε περίοπτη θέση ως πρόσθετη ιερή παρουσία και προστασία. Της Ζωοδόχου πηγής, στο Καντούνι και της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στα Λινάρια. Γι’ αυτό και μέχρι σήμερα δεν υπήρξε κανένα θύμα πνιγμού, ούτε στη μία ούτε στην άλλη παραλία! …
Μετά τα Λινάρια, ακολουθώντας ένα μικρό μονοπάτι, συναντάμε τη μικρή από πολύχρωμα βότσαλα παραλία του Ξεσητού και στη συνέχεια του Μικρού και του Μεγάλου Πλατυ-Γιαλού, με μαυριδερή χοντρή πεντακάθαρη άμμο, την οποία απολάμβανε ο επαγγελματικός, επιστημονικός και πνευματικός ανδρικός πληθυσμός. Πήγαινε για μπάνιο τις Κυριακές με σιδερωμένα παντελόνια, κάλτσες και δερμάτινα παπούτσια ακολουθώντας το χαμένο σήμερα μονοπάτι των μουλαριών που κουβαλούσαν στα σαμάρια τους βαριά σακιά οικοδομικού αμμοχάλικου!…
Στις Μυρτιές, βορειότερα, υπάρχουν δύο παραλίες, του Μελιτσάχα με λεπτή άμμο και την πολύ μεγαλύτερη των Μυρτιών, από λευκόγκριζα βότσαλα, απέναντι από το νησί της Τελένδου. Ακολουθεί η παραλία της Συκιάς με τα πανύψηλα αρμυρίκια της και του Μασουριού, που υπήρξε η πλατύτερη και πλουσιότερη αμμουδιά απ’ όλες τις παραλίες της Καλύμνου, πριν οι Ιταλοί της αφαιρέσουν, προπολεμικά, χιλιάδες κυβικά για να κτίσουν το Λακκί και τα οχυρωματικά τους έργα στη Λέρο! Στην παραλία του Μασουριού, όπως και σε όλες που ήταν μόνες σε κάθε περιοχή, τα δύο φύλα κολυμπούσαν χωριστά στα δύο άκρα τους!
Στ’ Αργινώντα συναντάμε τη φερώνυμη παραλία με τα κατάλευκα βότσαλά της, κάτω από τα πόδια του μοναστηριού της Παναγιάς με το μεγάλο πανηγύρι στη χάρη της, στην καρδιά του καλοκαιριού.
Στη μακρινή βορεινή πλευρά του νησιού υπάρχουν δύο πανέμορφες παραλίες με τα γαλαζοπράσινα νερά τους. Οι «Καλαμιές» και η “τρίκλιτη” του Άη Γιώργη στον Εμπορειό, που από το μοναστηράκι του ψηλά εποπτεύει και προστατεύει και τις τρεις παραλίες. Η βραχονησίδα του Καλαβρού μπροστά τους απλώνει το κορμί της και σχηματίζει μια λιμνοθάλασσα με ήρεμα παραδεισένια νερά.
Τα τελευταία χρόνια, μετά τη διάνοιξη και ασφαλτόστρωση του δρόμου προς την πλευρά που αντικρίζει τα μικρασιατικά παράλια και βρέχεται από τα καθαγιασμένα νερά της ναυμαχίας του “Γέροντα” οι ημερήσιοι εκδρομείς έχουν την ευκαιρία να δουν να απλώνονται μπροστά τους, μετά από μία μαγευτική ορεινή διαδρομή, οι παραλίες της Συκάτης και της Παλιονήσου, της μόνης από τις δύο που έχει αξιοποιηθεί προς το παρόν. Σ’ αυτήν θα κολυμπήσουν και θα γευτούν τις νοστιμιές της παραδοσιακής καλύμνικης κουζίνας στις γραφικές ταβερνούλες της. Ακολουθούν ανατολικά βραχώδεις ακατοίκητες πλαγιές και ακτές, μέχρι να συναντήσουμε το πιο φιλικό, φωτεινό και μαγευτικό ελληνικό φιορδ που τα πλευρά του πασχίζουν να σμίξουν σαν αγαπημένα αδέρφια. Δεν χορταίνει το μάτι να το βλέπει, να το θαυμάζει και να το χαίρεται. Στον μυχό του ο οικισμός της Ρίνας απλώνεται σαν γλυκιά παιδική ζωγραφιά, λειτουργώντας σαν λιμάνι, παραλία για μπάνια και χώρος γευστικών απολαύσεων σε εστιατόρια και ταβερνούλες με θαλασσινούς μεζέδες.
Η μικρή παραλία της Ακτής, λίγο πριν στρίψουμε για ν’ αντικρίσουμε την πρωτεύουσα της Καλύμνου, φιλοξενεί τους καλοκαιρινούς μήνες λιγοστούς λάτρεις για οικογενειακές ημερήσιες εξορμήσεις…
Στην Πόθια, κτισμένη γύρω από το μεγάλο λιμάνι με τους σφουγγαράδες, τους ναυτικούς και τους ψαράδες, με τον μεγαλύτερο αλιευτικό στόλο στο Αιγαίο, δεν περίσσευε χώρος για παραλία και μπάνια!… Τη λύση έδωσε και παλαιότερα και σήμερα η δημιουργία μιας τεχνητής παραλίας πίσω από το Λιμεναρχείο, νωρίτερα και πλάι στην εξωτερική προβλήτα, σήμερα.
Είναι τα Κασόνια με τα καθαρά νερά και τα βαθύσκια πεύκα του.
Ακολουθώντας τη ρότα που χαράξαμε από την αρχή, συναντάμε τη Γέφυρα και τα Θέρμα, δύο πολύ μικρές βοτσαλωτές παραλίες, πριν καταλήξουμε στη διπλή παραλία των Βλυχαδιών με τους φανατικούς φίλους, ντόπιους και ξένους, που δεν την αλλάζουν με καμιάν άλλη.
Τέλος, αφήνοντας πίσω μας την Κεφάλα, τον Άγιο Αντρέα και το Πιθάρι, με τις ισάριθμες μικροσκοπικές παραλίες τους και τον θαλασσοδαρμένο Τράχηλα, πριν ρίξουμε άγκυρα εκεί απ’ όπου ξεκινήσαμε, συναντάμε δεξιά, λίγα μέτρα από το Καντούνι, τα Χαναβαριά, μια παραλία σε μέγεθος αρχαίου θεάτρου. Στη σκηνή του έκαναν οικογενειακά παλαιότερα τα μπάνια τους οι κληρικοί της Χώρας και του Πανόρμου, μακριά από τα περίεργα βλέμματα των «ποιμνίων» τους, δίπλα στα ποίμνια των αδελφών Βούη. Κάθε φορά που τους έβλεπαν, εκδήλωναν με τα πολυτονικά τσαμπαλάκια τους τη διαμαρτυρία τους για την καταπάτηση των κυριαρχικών τους δικαιωμάτων στις πλαγιές του Σταυρού μέχρι και τις θαλασσινές παρυφές τους! …
…Στο σημείο αυτό, προσθέτοντας και τις αμμουδιές της Ψερίμου και της Τελένδου, εξαντλείται ο κατάλογος των 20 και πλέον παραλιών του νησιού μας που πάντοτε μας ανοίγουν τις μικρές αλλά πολύ θερμές και φιλόξενες αγκαλιές τους, έστω κι αν υποφέρουν από τις θάλασσες, που άλλοτε τις χαϊδεύουν και άλλοτε τις μαστιγώνουν… Εμείς χαιρόμαστε και τις δύο κι ευχόμαστε να είμαστε καλά, για να “προσβληθούμε” και πάλι το επόμενο καλοκαίρι από τον θεραπευτικό επιδημητικό τους ιό…
Κάλυμνος, 20 Οκτωβρίου 2024